Enimerosi24Ημερίδα στο Πάντειο: Από τη «Δύναμη του μέσου» στο «τέλος» της τηλεόρασης;
Στο αμφιθέατρο Σάκη Καράγιωργα II
Διανύοντας τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, αποτελεί κοινή πεποίθηση το γεγονός ότι τα επικοινωνιακά φαινόμενα και η κοινωνική και πολιτισμική διάστασή τους διαγράφουν ένα ανεξάντλητο επιστημονικό και κοινωνικό πεδίο. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τα νέα μέσα δεν λειτουργούν αυτόνομα αλλά εγγεγραμμένα μέσα σε ένα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο, το οποίο συνδιαμορφώνουν και μέσα στο οποίο δρουν. Αποτελούν έκφραση ενός συστήματος αξιών, ιστορικά καθορισμένου και αντιπροσωπευτικού των πολιτιστικών εκφάνσεων μιας κοινωνίας. Η δημιουργία μίας «κουλτούρας των μέσων» η οποία έχει εισχωρήσει στις παραστάσεις που τα υποκείμενα δέχονται ως αληθείς για τον κόσμο που τα περιβάλλει καλεί επιτακτικά και διαρκώς την επιστημονική κοινότητα να συμβάλλει στη σκέψη των σύγχρονων -και σύνθετων- επικοινωνιακών φαινομένων. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τα νέα μέσα αλλάζουν μορφή και χρήσεις μαζί με τις κοινωνικές, πολιτισμικές, οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Μέσα σ’αυτό το πλαίσιο, η σχέση της τηλεόρασης με την κοινωνία δεν έχει πάψει να απασχολεί τόσο το κοινωνικό σύνολο όσο και τους ερευνητές από τότε που εμφανίστηκε το μέσο. Πολλοί είναι εκείνοι που ανήγγειλαν τον θάνατο της τηλεόρασης λόγω της έλευσης του διαδικτύου και των νέων μέσων. Σε μία λιγότερο διευρυμένη κλίμακα, ορισμένοι, επίσης, προβλέπουν το τέλος της τηλεόρασης (τουλάχιστον όπως την γνωρίζαμε) λόγω της οικονομικής κρίσης. Μέσα σ’αυτό το κλίμα της διαρκώς μεταβαλλόμενης κοινωνίας και ενάντια στο επιδερμικό προσπέρασμα του ρόλου της τηλεόρασης είναι ανάγκη η παραγωγή ενός αναλυτικού λόγου που να λαμβάνει υπόψη τα συνεχώς καινούργια δεδομένα, έτσι ώστε να κατανοήσουμε το πώς η τηλεόραση λειτουργεί, όχι σαν διάφανος καθρέφτης αλλά ως σύμπτωμα των κοινωνικών διεργασιών. Να κατανοήσουμε, δηλαδή, πώς η τηλεόραση μεταμορφώνεται και μεταμορφώνει, όχι μόνο λόγω τεχνολογίας ή οικονομικής κρίσης αλλά και λόγω κουλτούρας.
Είναι, εν τέλει, η τηλεόραση ένα αντικείμενο «ιστορικής» πλέον μελέτης; Ή, αντιθέτως, μετά τον (επικείμενο) θάνατο της τηλεόρασης λόγω των νέων μέσων και τεχνολογιών, μία διαφορετική τηλεόραση μοιάζει να προβάλει; Και, αν ναι, με ποιο τρόπο μπορεί να γίνει αντιληπτή;
Στόχος της επιστημονικής συνάντησης είναι να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο η τηλεόραση μοιάζει να αλλάζει ορισμό λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων, των μεταβαλλόμενων οικονομικών δεδομένων, αλλά και της «μεταμόρφωσης» του κοινού, των πρακτικών του και της σχέσης του με το μέσο.
Θέτοντας το -φαινομενικά- αφελές ερώτημα «τι σημαίνει τηλεόραση;», θα επιχειρήσουμε να αναπτύξουμε ένα υπόβαθρο σκέψης γύρω από τα εξής ζητήματα:
Ποιες τεχνολογικές εξελίξεις μοιάζουν να προαναγγέλλουν το «τέλος» των παραδοσιακών ΜΜΕ και πώς οι διαμεσικές (intermedia και transmedia) πρακτικές αναδιαμορφώνουν την «ταυτότητα» των μέσων -εν προκειμένω της τηλεόρασης- και το είδος της διαμεσολάβησης που αυτά επιτελούν;
Οι σπουδές τηλεόρασης έχουν θέση στο τοπίο της σύγκλισης των μέσων, μακριά από κατηγορίες λόγου νοσταλγικού χαρακτήρα («η τηλεόραση δεν είναι όπως παλιά…»), προφητικού («το μέλλον της τηλεόρασης θα είναι..»), ή αυστηρά δεοντολογικού τύπου («η τηλεόραση πρέπει να…»); Ποια η ιδιαιτερότητα του μέσου και του τηλεοπτικού λόγου στα πλαίσια ενός μετα-νεωτερικού déjà vu και σε μία ολιστική οθόνη (που συνδυάζει διαφορετικές τεχνικές πλατφόρμες);
Η τηλεόραση και τα προγράμματά της. Ποιος είναι ο ρόλος της ανάλυσης των προγραμμάτων της τηλεόρασης στην κατανόηση του μέσου; Οι περιπτωσιολογικές αναλύσεις αποτελούν, εδώ, «κλειδιά» εισόδου στις υποσχέσεις της τηλεόρασης και τους προτεινόμενους «κόσμους» που προβάλλονται επί της οθόνης.
Τι ορίζουμε ως τηλεοπτικό «έργο»; Τι εννοούμε όταν μιλάμε για «ποιοτική» τηλεόραση; Η τηλεόραση μπορεί να θεωρηθεί ως τέχνη (βλ. για παράδειγμα τις τηλεοπτικές μυθοπλασίες);
Με ποιους τρόπους η τηλεόραση από «παράθυρο ανοιχτό στον κόσμο» μετατρέπεται σε «εγωκεντρικό καθρέφτη» (στραμμένο στον εαυτό του); Ποιος ο ρόλος της τηλεοπτικής αφήγησης, εντός και εκτός ενημέρωσης;
Περιφερειακοί, τοπικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, σταθμοί εθνικής εμβέλειας, web TV, social TV… Πρόκειται για το ίδιο μέσο; Ανάλυση περιπτώσεων.
Υπάρχει ένα ιδιαίτερο «τηλεοπτικό» κοινό; Πώς «μεταμορφώνεται», πώς αλλάζει το κοινό και οι πρακτικές του; Πώς διαμορφώνεται η «τηλεοπτική κουλτούρα»;
