Ο Ουκρανός David Duchovny και η ρωσική μπύρα του (βίντεο)

Ποιά είναι τα όρια όπου η διαφήμιση αγγίζει την εκλεπτυσμένη προπαγάνδα; Μια διαφήμιση για ρωσική μπύρα που προκάλεσε θύελλα έντονων συζητήσεων και αντιπαραθέσεων στο Διαδίκτυο

Πριν από λίγες ημέρες, αναρτήθηκε στο «YouTube» ένα διαφημιστικό βίντεο, στο οποίο ο γνωστός αμερικανός ηθοποιός David Duchovny μιλάει για την αγάπη του προς τη Ρωσία, μέσα από μια «διαχρονική» αφήγηση της «σοβιετικής» του προσωπικής ιστορίας, αυτής που θα μπορούσε να έχει ζήσει αν είχε μεγαλώσει στη Σοβιετική Ένωση. Η ψηφιακή ταινία αναπαράχθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα πάνω από δύο εκατομμύρια φορές και οδήγησε σε μια σειρά έντονων συζητήσεων σε όλα τα διαδικτυακά fora.

Η RBTH σας παρουσιάζει μια διαφορετική ματιά της διαφημιστικής ψηφιακής παραγωγής, εστιάζοντας στα βαθιά εθνικοπατριωτικά μηνύματα και τις εντυπώσεις που προκαλούν τα ρωσικά σύμβολα που προβάλλονται σε αυτή τη διαφήμιση. Τέλος, μεταφέρεται ένα τμήμα της συζήτησης που διενεργείται στο Ιντερνετ και εξηγούνται τα αίτια της υπερβολικής αντίδρασης των bloggers στο βίντεο της εμπορικής προώθησης ενός απλού ρωσικού προϊόντος ευρείας κατανάλωσης.

Τη διαφήμιση της ρωσικής μπύρας «Sibirskaya Korona» («Siberian Crown») με τον Duchovny, τη συζητάνε και τη σχολιάζουν τόσο στο youtube, όσο και σε άλλες δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στο Ιντερνετ: Vkontakte, Facebook, LiveJournal. Η συζήτηση είναι τόσο ζωηρή που πολλοί ξεχνώντας ότι είναι απλά μια διαφήμιση και ο ηθοποιός παίζει μόνο το ρόλο του, πιστεύουν ειλικρινά ότι ο Duchovny διηγείται στο βίντεο την προσωπική του ιστορία…

Ντέϊβιντ: Ένας απλός σοβιετικός νέος

Στην πραγματικότητα, αυτή η ταινία είναι μια δίλεπτη σύνοψη της ρωσικής εθνικής ιδέας μέσα από λίγα, προσεκτικά επιλεγμένα, ψηφιακά κάδρα. Ο πρωταγωνιστής της σκέφτεται τι θα είχε συμβεί αν είχε γεννηθεί στη Σοβιετική Ρωσία. Και ακολουθεί με κινηματογραφικό ρυθμό μια σειρά από ρωσικές-σοβιετικές αρχετυπικές εικόνες, οικείες στον καθέναν από μας.

Στο βίντεο, εμφανίζεται η φωτογραφία του νεαρού Ντέϊβιντ στη σχολική επετηρίδα, να και μια ακόμα φωτογραφία του με τη σοβιετική στολή παίκτη χόκεϊ επί πάγου. Ακόμα και στο διάστημα έχει βρεθεί ο κοσμοναύτης Ντέϊβιντ! Ποιό σοβιετικό παιδί δεν έχει ονειρευτεί να γίνει κάποτε κοσμοναύτης;

Στιγμιαία εναλλαγή κάδρου και πάλι ο David Duchovny σε πρώτο πλάνο. Τώρα, εργάζεται σαν χορογράφος στο Θέατρο Μπολσόι. Το κλασσικό μπαλέτο είναι το ίδιο εξαιρετικά δημοφιλές σοβιετικό σήμα παγκοσμίως, όπως το διάστημα. Είναι ήδη σαράντα χρονών και ο Duchovny περνάει από οντισιόν για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην καλτ ταινία του Αλεξέι Μπαλαμπάνοφ «Αδελφός-2», ένα από τα πιο σημαντικά φιλμ για τη διαμόρφωση πατριωτικής συνείδησης στη δεκαετία του 2000. Στην ταινία, ο ίδιος διαβάζει ένα πατριωτικό ποίημα για τη Ρωσία: «Έμαθα ότι έχω μια πολύ μεγάλη οικογένεια…». Και στη συνέχεια, ο Ντέϊβιντ εμφανίζεται σαν παίκτης της ρωσικής εθνικής ομάδας χόκεϊ επί πάγου. Το χόκεϊ, όπως το διάστημα και το μπαλέτο, είναι ένα από τα κύρια αντικείμενα εθνικής υπερηφάνειας των ρώσων.

Ο Duchovny προσπάθησε να συμπεριλάβει στο διαφημιστικό βίντεο όλα τα βασικά ρωσικά σύμβολα: Ταξίδεψε στις αχανείς εκτάσεις της Σιβηρίας, απόλαυσε τη ρωσική  σάουνα («μπάνια») σε ξύλινη καλύβα στο δάσος, δίπλα σε ποτάμι, οδήγησε σε ανώμαλο δρόμο με σοβιετικό τζιπ και τραγούδησε σαν ένα από τα μέλη του δημοφιλούς ρωσικού ροκ συγκροτήματος «Μασίνα Βρέμενι» («Μηχανή του Χρόνου»). Και στο βάθος, σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, ακούγεται η ορχηστρική εκδοχή ενός από τα πιο αγαπημένα τραγούδια στη Ρωσία του συγκροτήματος «Κινό»: «Τ’ αστέρι με τ’ όνομα Ήλιος».

Διαφήμιση χωρίς ρεκλάμα

Είναι μια αστεία σύμπτωση, που και ο πρώτος ρόλος στην καριέρα του Duchovny, ήταν σε διαφήμιση της μπύρας «Löwenbräu». Και τώρα, μετά τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στις χολυγουντιανές παραγωγές «X-Files» και «Californication», που ανύψωσαν το καλλιτεχνικό του άστρο στα ουράνια, ο Ντέϊβιντ επέστρεψε στη διαφήμιση της μπύρας, αυτή τη φορά μιας ρωσικής μάρκας. Όμως, η πλειοψηφία των ρώσων τηλεθεατών, αυτή την ταινία δεν την αντιλαμβάνεται σαν διαφήμιση. Κάποιοι μάλιστα λένε ότι, όχι μόνο δεν είναι ρεκλάμα, αλλά είναι μια ταινία, που όταν συνήθως παίζεται έχει διαφημιστικό διάλλειμα, αλλά αυτή ειδικά η ταινία, δεν έχει (!).
Πολλοί μάλιστα πιστεύουν ότι είναι ένα ντοκιμαντέρ και η αγάπη για τη Ρωσία εκφράζεται, όχι από την εικόνα του ηθοποιού που παίζει το ρόλο του, αλλά από τον πραγματικό David Duchovny. Ο χρήστης του διαδικτύου Nikolay Wolf κάνει έναν παραλληλισμό με το γάλλο ηθοποιό Gerard Depardieu, που πήρε πρόσφατα τη ρωσική υπηκοότητα. Παρά το γεγονός ότι, σε αντίθεση με το Duchovny, ο Depardieu προωθεί την εικόνα της Ρωσίας όχι μέσα από κάποιο χαρακτήρα του, αλλά μέσα από τον ίδιο τον εαυτό του.

Στο Ιντερνετ συναντιόνται επίσης και κάποια αστεία σχόλια για το διαφημιστικό βίντεο. Όπως το σχόλιο του Denis Denis, ο οποίος γράφει: «Ποιός Ρώσος άραγε κόβει βόλτες στα δάση με τζιπ και φοράει ζώνη ασφαλείας;», υπονοώντας, ότι δεν είναι αρκετά μεγάλη (όπως η ρωσική) η αμερικανική ψυχή. Και ένας από τους χρήστες στο youtube, ο Αλεξέι Μάρτσενκο, κατέληξε στο παράδοξο συμπέρασμα, ότι μια τόσο ακριβοπληρωμένη διαφήμιση μπύρας (η αμοιβή του αμερικανού ηθοποιού σίγουρα δεν θα είναι μικρή) δείχνει, ότι οι επιχειρήσεις αλκοολούχων ποτών περνάνε κρίση. Διότι, σύμφωνα με το συγγραφέα του σχόλιου, αν όλα πήγαιναν καλά, οι παραγωγοί οινοπνευματωδών ποτών δεν θα προσπαθούσαν να αναπτύξουν το εμπορικό κομμάτι του επιχειρείν τους με μια τόσο ακριβή διαφήμιση.

Ουκρανία vs. Ρωσία

Οι ουκρανοί χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα δυσανασχετούν για το διαφημιστικό concept. Πρόσφατα, οι χρήστες που κάνουν trolling σε ουκρανικά θέματα, έγιναν ιδιαίτερα επιθετικοί. Οι Ουκρανοί μέμφονται τους Ρώσους ότι, ενώ ο Duchovny παίζει το ρόλο του, απλά για τα χρήματα, οι ίδιοι κάνουν ότι δεν το βλέπουν και απορρίπτουν κατηγορηματικά αυτή την εκδοχή. Εδώ είναι μια τυπική ρωσική απάντηση (Cherny Y IniY): «Ίσως είναι μια από τις καλύτερες διαφημίσεις που έχω δει ποτέ. Σε αυτή την ταινία, όπως εξελισσσόταν το σενάριο, ο καθένας έβλεπε με τον τρόπο του ό,τι ήθελε να δει. Σε εμάς τους Ρώσους, μας υπενθύμιζε με έξυπνο και επαγγελματικό τρόπο ότι θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για τις απέραντες εκτάσεις και την υπέροχη φύση της χώρας μας, για το μπαλέτο, για τους μεγάλους συγγραφείς, τις εξόδους και τους περιπάτους των κοσμοναυτών μας στο διάστημα, το ρωσικό χόκεϊ επί πάγου, τους μεγάλους ηγεμόνες, και πολλά άλλα … Αν είδατε στην ταινία μόνο την εμπορική διαφήμιση μιας μάρκας μπύρας, σας λυπάμαι».

Το πικάντικο σημείο σε αυτή τη ψηφιακή ταινία, είναι η ιστορία του ίδιου του πρωταγωνιστή της. Ο πατέρας του Duchovny, γεννήθηκε σε μια εβραϊκή οικογένεια που είχε μεταναστεύσει από την Ουκρανία στις ΗΠΑ πριν από την επανάσταση του 1917. Η Ουκρανία ήταν τότε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Τώρα είναι ένα ανεξάρτητο κράτος. Με ποιό έθνος θα έπρεπε να ταυτιστεί ο αμερικανός Duchovny σε αυτή την περίπτωση; Στις 4 Απριλίου ο Duchovny έγραψε στο twitter του: «Μεγάλωσα νομίζοντας ότι ήμουν Ρώσος και μόλις πρόσφατα διαπίστωσα ότι σ’ όλη αυτή τη διάρκεια, ήμουν Ουκρανός. Ποτέ δεν είναι αργά για αλλαγή. Αυτό συνέβη μετά την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσία στις 21 Μαρτίου 2014. Παράλληλα, έτρεχαν τα γυρίσματα της διαφημιστικής ταινίας για τη Ρωσία. Και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Το σημαντικότερο είναι, να μη συγχέουν οι θεατές την εικόνα ενός προσώπου στην οθόνη με τα λόγια ενός πραγματικού ανθρώπου.
Ντμίτρι Ρομέντικ
Πηγή gr.rbth.com