Δένδιας: Να μην κρύψουμε τις διαφορές μας κάτω από το χαλί

Η Άγκυρα πρέπει να αρχίσει να σέβεται τη διεθνή νομιμότητα

Συνέντευξη στην “Καθημερινή” και τον δημοσιογράφο Β.Νέδο

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η δημόσια σύγκρουση με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου αντανακλούσε και το περιεχόμενο των κατ’ ιδίαν συζητήσεων;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Υπήρξε όντως διαφοροποίηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, τον φίλο μου Μεβλούτ Τσαβούσογλου, παρά το πολύ καλό κλίμα που είχε δημιουργηθεί κατά τις συνομιλίες μου. Κάθε πλευρά εξέφρασε τις θέσεις της, τόσο κατά τις συζητήσεις όσο και δημοσίως. Στο πλαίσιο αυτό ανέπτυξα τις πάγιες θέσεις της Ελλάδας, οι οποίες είναι εξάλλου γνωστές. Ήταν εμφανές ότι δεν υπάρχει σύγκλιση σε αρκετά ζητήματα. Όμως, και θέλω να το υπογραμμίσω αυτό, σκοπός της επίσκεψης στην Άγκυρα, η πρώτη επίσκεψη υπουργού Εξωτερικών από το 2015, ήταν να αναζητηθούν προοπτικές για μια θετική ατζέντα με την Τουρκία, προκειμένου να υπάρξει, σε πρώτη φάση, κλίμα αποκλιμάκωσης, όχι συμφωνία. Ευελπιστούμε ότι με την προσέγγιση αυτή, σταδιακά θα υπάρξει σημαντική βελτίωση των διμερών σχέσεων. Προς το συμφέρον των δύο γειτονικών χωρών. Και των δύο λαών, που εξάλλου τους συνδέουν πολλά.

Πάγια επιδίωξη της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η βελτίωση τόσο των διμερών σχέσεων όσο και των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας. Έτσι υποβάλαμε συγκεκριμένες προτάσεις σε μία σειρά από σημαντικούς τομείς. Όπως της οικονομίας, του εμπορίου, των μεταφορών, της ηλεκτρικής ενέργειας, στο πλαίσιο της συνεργασίας και με τη Βουλγαρία, στις τηλεπικοινωνίες και ούτω καθεξής. Παράλληλα, προτείναμε τη σύγκληση των σχετικών ομάδων εργασίας, ορισμένες από τις οποίες έχουν να συνέλθουν εδώ και χρόνια. Και θα ήθελα να επισημάνω ότι η πρωτοβουλία αυτή βρήκε άμεση ανταπόκριση από την τουρκική πλευρά, η οποία υπέβαλε και αυτή τις δικές της προτάσεις, δημιουργώντας ένα σαφές πλαίσιο στο οποίο μπορούμε να συζητήσουμε εποικοδομητικά.

Και θα μου επιτρέψετε να επαναλάβω ότι το κλίμα στη συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο κ. Ερντογάν ήταν θετικό. Θα συγκρατήσω επίσης τη συμβολική σημασία που αποδίδουμε στο γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος έκανε δεκτό τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών. Από πλευράς μας, όπως ήταν αναμενόμενο, επανέλαβα την προσήλωσή μας στο Διεθνές Δίκαιο και στις ευρωπαϊκές αξίες. Στο πνεύμα αυτό, και παρά τη δημόσια προβολή που δόθηκε στη συνάντηση, θέλω να πιστεύω ότι, όπως είπα, η επίσκεψη αυτή μπορεί να αποτελέσει την πρώτη πράξη σταδιακής βελτίωσης των σχέσεων με την Τουρκία. Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Για την επίτευξη του στόχου αυτού πρέπει να δουλέψουμε από κοινού. Και δεν είναι δυνατόν να κρύψουμε κάτω από το χαλί τα ζητήματα στα οποία έχουμε διαφορετική αντίληψη και προσέγγιση. Αλλά πρέπει να καταβάλουμε τις απαραίτητες προσπάθειες. Για τον λόγο αυτό θα συνεχιστούν οι επαφές μας σε πολιτικό επίπεδο. Προσκάλεσα τον Τούρκο ομόλογο μου, τον φίλο μου Μεβλούτ, να επισκεφθεί την Αθήνα σε μια ημερομηνία που θα καθορίσουμε από κοινού. Και η συνάντηση αυτή μπορεί να συνεισφέρει στην προετοιμασία μιας συνάντησης μεταξύ του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη και του Τούρκου προέδρου κ. Ερντογάν.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχει περίπτωση επίτευξης συμφωνίας για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο μέσα σε αυτό το κλίμα; Ειδικά όταν η Τουρκία δημοσίως θέτει ως θέματα προς συζήτηση τις ελληνικές κόκκινες γραμμές; Βλέπετε σκλήρυνση από την τουρκική πλευρά;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν βλέπω σκλήρυνση της τουρκικής θέσης στα ζητήματα που αφορούν το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά διαπιστώνω μια παγίωση θέσεων που εκφεύγουν της διεθνούς νομιμότητος. Κάτι που κάνει την προοπτική επίλυσής τους δύσκολη. Αλλά όχι αδύνατη. Εάν υιοθετήσουμε κοινούς κανόνες, δηλαδή αν η Τουρκία αποδεχθεί την UNCLOS, τότε μια λύση μπορεί να είναι προσπελάσιμη. Η Ελλάδα άλλωστε έχει ήδη προβεί σε οριοθέτηση της αποκλειστικής ζώνης τόσο με την Ιταλία όσο και με την Αίγυπτο. Και έχουμε συμφωνήσει με την Αλβανία για την παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Το ζήτημα που αντιμετωπίζουμε μέχρι σήμερα με την Τουρκία είναι ότι δεν υπάρχει κοινός παρονομαστής όσον αφορά το πλαίσιο επίλυσης της διαφοράς μας. Δηλαδή, ενώ η Ελλάδα έχει επισημάνει ότι η αντιμετώπιση του ζητήματος θα πρέπει να γίνει με βάση τους διεθνείς κανόνες, στην προκειμένη περίπτωση τη Σύμβαση του OHE για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία έχει αποδεχθεί η συντριπτική πλειονότητα των κρατών-μελών του OHE, η Τουρκία δεν αποδέχεται το πλαίσιο αυτό και προβάλλει θέσεις οι οποίες είναι αβάσιμες και εκτός πλαισίου της διεθνούς νομιμότητας.

Τη διαφορά προσέγγισης που έχουμε την τόνισα στις επαφές μου με τους Τούρκους συνομιλητές μου. Και συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε. Κατ’ αρχάς σε φιλικό κλίμα πριν από τη συνέντευξη. Ευελπιστώ, όμως, ότι η Τουρκία θα αλλάξει στάση και θα ευθυγραμμιστεί με τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.

Να σημειώσω ότι χώρες όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες αν και δεν έχουν επικυρώσει την UNCLOS, τη θεωρούν θεμελιώδη κανόνα όσον αφορά τα ζητήματα του Δικαίου της Θάλασσας, όπως εξάλλου τονίστηκε κατά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής ΗΠΑ, Ινδίας, Ιαπωνίας και Αυστραλίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αποτελεί η Ανατολική Μεσόγειος τμήμα πιθανής διαπραγμάτευσης με την Τουρκία; Συζητείται στις διερευνητικές επαφές; Στο σκέλος της Λιβύης, ποιο είναι το καλύτερο σενάριο; Η αδρανοποίηση του τουρκολιβυκού μνημονίου;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όσον αφορά το πρώτο σκέλος της ερώτησης σας, θα μου επιτρέψετε να είμαι πολύ σύντομος. Η θέση μας είναι ότι πρέπει να οριοθετήσουμε την αποκλειστική οικονομική ζώνη και κατ’ επέκταση την υφαλοκρηπίδα με την Τουρκία τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, πάντα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Αυτό είναι και το μοναδικό ζήτημα το οποίο συζητούμε στις διερευνητικές επαφές. Και προσβλέπουμε στην 63η συνάντηση, η οποία θα διεξαχθεί στην Τουρκία.

Όσον αφορά το τουρκολιβυκό «μνημόνιο», τόνισα, τόσο κατά τις επαφές μου με τους Λίβυους αξιωματούχους την περασμένη εβδομάδα όσο και στην Άγκυρα, την ξεκάθαρη θέση που έχει υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη από τον Δεκέμβριο του 2019. Να το τονίσω: η θέση αυτή δεν είναι απλώς ελληνική είναι η συμφωνημένη θέση που στηρίζει το σύνολο των «27». Το «μνημόνιο» είναι άκυρο, παράνομο και δεν μπορεί να δημιουργήσει έννομα αποτελέσματα.

Κατά την πρόσφατη συνάντησή μου με τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης τον κ. Σάλεχ, πέρα από τις ιδιαίτερα θετικές αναφορές που έκανε για την Ελλάδα, ο τελευταίος είπε, χωρίς περιστροφές, ότι το εν λόγω «μνημόνιο» δεν πρόκειται να κυρωθεί από τη λιβυκή Βουλή. Και αναφέρθηκε επίσης στην πρόσφατη απόφαση λιβυκού δικαστηρίου προς την κατεύθυνση αυτή. Απόφαση που στηρίχθηκε σε προσφυγή την οποία υπέβαλε η λιβυκή Βουλή.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στις εξελισσόμενες συζητήσεις για την ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), n Ελλάδα ζητεί εγγυήσεις που περιλαμβάνουν βοήθεια σε χρήμα ή μεγαλύτερη πρόσβαση σε πλεονάζοντες εξοπλισμούς των ΗΠΑ; Συζητούμε για βάσεις ή μετασταθμεύσεις δυνάμεων σε ευαίσθητες περιοχές;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η διαπραγμάτευση της ανανέωσης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ είναι μια διαδικασία στην οποία καθοριστικό ρόλο έχει επίσης το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Στο πλαίσιο αυτό θα μου επιτρέψετε να μην υπεισέλθω σε λεπτομέρειες όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες συνεχίζονται.

Αλλά θα ήθελα να υπογραμμίσω τη σημασία την οποία αποδίδουμε στην ολοκλήρωσή τους το συντομότερο δυνατόν, ιδανικά μέχρι το τέλος του καλοκαιριού. Εφόσον οι επιδημιολογικές συνθήκες το επιτρέψουν, η υπογραφή της νέας συμφωνίας θα μπορούσε να συνδυαστεί με μία επίσκεψη του Αμερικανού ομολόγου μου κ. Μπλίνκεν στην Αθήνα. Το ζήτημα αυτό το συζητήσαμε ήδη κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας μαζί του, αλλά και κατά τη συνάντηση που είχαμε στο περιθώριο της υπουργικής συνάντησης του NATO πριν από λίγες εβδομάδες.

Επίσης να τονίσω ότι πέρα από τις τεχνικές λεπτομέρειες της ανανέωσης της συμφωνίας, η σημασία έγκειται στον στρατηγικό ρόλο που αποδίδουν πλέον οι ΗΠΑ στη χώρα μας. Και αυτός ξεπερνά κατά πολύ τα διάφορα ζητήματα, τα οποία θα περιέχονται στην ανανεωμένη συμφωνία.

Βεβαίως, όπως έχουμε ήδη τονίσει στην αμερικανική πλευρά, η ανανεωμένη συμφωνία θα πρέπει να αντικατοπτρίζει επίσης την ιδιαίτερα στενή σχέση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ των δύο χωρών, ήδη από την εποχή της προηγούμενης αμερικανικής κυβέρνησης. Ο τρόπος που θα αποτυπωθεί η σχέση αυτή μένει να προσδιοριστεί.

Και να καταλήξω επί του ζητήματος αυτού υπογραμμίζοντας ότι έχουν ήδη αναπτυχθεί δίαυλοι άμεσης επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών, αρχής γενομένης μεταξύ του Αμερικανού προέδρου κ. Μπάιντεν και του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη. Στο πλαίσιο αυτό, η συμφωνία θα πρέπει να ιδωθεί ως ένας ακόμη κρίκος που συνδέει τις δύο χώρες σε πλείστους τομείς.