Η επέκταση των Ρώσων στο λιανικό εμπόριο της ΕΕ

… και η εξάρτησή της -και- στον τομέα των τροφίμων

Μπορεί το τελευταίο διάστημα την επικαιρότητα στις εμπορικές σχέσεις Ρωσίας-ΕΕ να απασχολεί το θέμα του φυσικού αερίου που για κάποιους φταίει η Ρωσία, για κάποιους άλλους η ΕΕ -η οποία χωρίς πλάνο σχεδιάζει τη μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη-, όμως, υπάρχει ακόμα ένας τομέας όπου η ΕΕ έχει αρχίσει και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία. Πρόκειται για τον τομέα των τροφίμων όπου οι Ρώσοι πλέον παράγουν και εξάγουν τα πάντα, απο τα καλύτερης ποιότητας κρέατα και τυρομικά, μέχρι και τα πιο οικονομικά προϊόντα για τους οικονομικά αδύναμους.
Οι εξαγωγές τροφίμων απο τη Ρωσία θα αγγίξουν φέτος τα 35 δις δολάρια. Το εντυπωσιακό είναι ότι πλέον οι Ρώσοι επεκτείνονται και στο λιανικό εμπόριο στην ΕΕ, μέχρι στιγμής δύο είναι οι ρωσικές αλυσίδες supermarket οι οποίες έχουν κάνει την εμφάνιση τους στην ΕΕ. Η πρώτη είναι η Fix Price, με περίπου 4.200 καταστήματα σε Ρωσία, Κιργιστάν, Καζακσταάν, Γεωργία και Λευκορωσία, βέβαια η συγκεκριμένη αλυσίδα στην ΕΕ έχει εμφανιστεί μόνο στη Λετονία αλλά κατάφερε και έκανε και δημόσια προσφορά (IPO) στο χρηματιστήριο του Λονδίνου και τώρα βρίσκεται με χρηματιστηριακή αξία περί τα 7,5 δις ευρώ. Εκτός απο τη Fix Price, υπάρχει ακόμα μια ρωσική αλυσίδα η οποία έχει αρχίσει να κάνει έντονη την παρουσία της στην ΕΕ, και αφορά την hard discount supermarket αλυσιδα με την επωνυμία “Svetofor”. Η συγκεκριμένη αλυσίδα ξεκίνησε το 2009 απο την πόλη Krasnoyarsk της Σιβηρίας και σήμερα διαθέτει στη Ρωσία δύο αλυσίδες, την Svetofor που σημαίνει “φωτεινός σηματοδότης”, και τη “Mark”, που στα ρωσικά σημαίνει ‘Φάρος’. Με ακριβώς το ίδιο μοντέλο και όνομα ο όμιλος έχει επεκταθεί σε Κιργιστάν, Καζακσταάν, Κίνα, Αζερμπαϊτζάν και Λευκορωσία.

Το 2018 ο όμιλος που ελέγχει αυτές τις δύο αλυσίδες ξεκίνησε και την επέκταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την επωνυμία “MERE”. Το ξεκίνημα έγινε απο τη Ρουμανία, ενώ το 2019 άνοιξε και το πρώτο supermarket στη Λειψία της Γερμανίας. Στην παρουσία της στην ΕΕ συνεχίζει να διατηρεί την ίδια hard discount φιλοσοφία και παρόλο που ξεκίνησε για να απευθύνεται στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα έχει πελάτες και απο τα μεσαία. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, την παρομοιάζουν με τα Lidl του 2005, το τελευταίο χρόνο έχουν ανοίξει καταστήματα σε Γερμανία (περίπου 10), Πολωνία, Λιθουανία (περίπου 15), Ισπανία (5), Σερβία, Ρουμανία, Λετονία, Ελλάδα (Λαγκαδάς, Κόρινθος, Τρίπολη, Λάρισα), Αγγλία και πρόσφατα και στη Τσεχία, ενώ πρίν το τέλος του έτους θα ανοίξουν και τα πρώτα καταστήματα σε Βέλγιο και Γαλλία. Τα πλάνα -σύμφωνα με όσα έχουν δημοσιευθεί στον Τύπο- περιλαμβάνουν και επέκταση σε Ιταλία, Σλοβενία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Αυστρία.
Για να καταλάβει κανείς τον ρυθμό ανάπτυξης του συγκεκριμένου ομίλου, σύμφωνα με την εταιρεία, το έτος ίδρυσης 2009 είχαν ανοίξει συνολικά 19 καταστήματα με τζίρο μόλις 50 εκ ρούβλια (περί τις 600,000 ευρώ), το έτος 2015 είχαν ανοίξει συνολικά 405 καταστήματα με συνολικό τζίρο 50 δις ρούβλια (περί τα 600 εκ ευρώ), και το έτος 2021 θα κλείσει με την εταιρεία να έχει σχεδόν 3000 supermarket και σύμφωνα με τις προβλέψεις ο τζίρος θα ξεπεράσει τα 440 δις ρούβλια, περίπου 5,4 δις ευρώ. Το 2020 ο τζίρος ήτανε 288 δις ρούβλια (3,5 δις ευρώ), δηλαδή αύξηση τζίρου μέσα σε ένα χρόνο -έτος πανδημίας- κατά σχεδόν 2 δις ευρώ.

Στη Γερμανία μετά απο 2 χρόνια παρουσίας (στην ουσία έρευνα καταναλωτή κάνουν για 1-2 χρόνια) τα πρώτα συμπεράσματα είναι κάτι παραπάνω απο θετικά. Οι γερμανοί καταναλωτές ζητάνε να ανοίξουν περισσότερα καταστήματα και περισσότερα προϊόντα, και σύμφωνα με τον γερμανικό Τύπο υπάρχουν σχέδια για άνοιγμα 200 καταστημάτων τα επόμενα 3 χρόνια. Όπως έχει αναφερθεί στο γερμανικό Τύπο, απο ειδικούς στον κλάδο του λιανικού εμπορίου, στη Γερμανία τα MERE χρειάζονται γιατί υπάρχουν τεράστιες κοινωνικές ανισορροπίες και -αρκετή- φτώχεια. Για παράδειγμα, στο Βερολίνο, μεγάλο ποσοστό των κατοίκων λαμβάνει κουπόνια για supermarket και επίδομα ενοικίου προκειμένου να ανταπεξέλθει στο υψηλό κόστος ζωής. Αν προσθέσει κανείς τους οικονομικούς μετανάστες, τις προσφυγικές ροές των τελευταίων ετών, η MERE θα απευθύνεται σε μεγάλο καταναλωτικό κοινό.

Οι ιδιοκτήτες παραμένουν άγνωστοι, είχε γραφτεί ότι σκοπεύουν να μεταφέρουν την έδρα στη Γερμανία το 2022, αλλά δεν υπάρχει καν γραφείο Τύπου να επιβεβαιώσει ή διαψεύσει τη φήμη, διατηρούν ένα πολύ απλο -και μη συχνά ενημερωμένο- site για τη MERE. Αυτή η μυστικοπάθεια στους Γερμανούς θυμίζει τα αφεντικά της Lidl (οικογένεια Schwarz) και της Aldi (Nord/Sud) (οικογένειες Heister), δηλαδή τις δύο πλουσιότερες οικογένειες της Γερμανίας, με περιουσία περίπου 28 και 40 δις ευρώ, αντίστοιχα. Γιατί πολύ απλά και εκείνοι είναι άγνωστοι στον κόσμο, δεν έχουν δώσει ποτέ συνέντευξη, δεν τους έχει δει ποτέ κανείς, είναι σαν αόρατοι εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Ακόμα και σήμερα -που παρόλο που έχουν δημοσιευθεί κάποιες φωτογραφίες τους και ξέρουμε περίπου πώς είναι-, η wikipedia διατηρεί τα σκίτσα τους, γιατί κανείς δεν τους ξέρει πραγματικά, ειδικά για τα αφεντικά της ALDI μιλάμε για την ισχυρότερη γερμανική οικογένεια, με τεράστια επιρροή στα πάντα στη Γερμανία.

Πάντως πώς φτάσαμε απο τη Ρωσία των εικόνων του 2000 με τις τεράστιες ουρές για ένα πιάτο φαΐ, των άδειων σούπερμαρκετ και των ανθρώπων να πεθαίνουν απο το κρύο, στη σημερινή κατάσταση, δηλαδή μιας Ευρώπης να εξαρτάται για ενέργεια, πρώτες ύλες και τρόφιμα απο τη Ρωσία είναι όπως και να το κάνουμε αξιοσημείωτο, και δεν είναι μόνο η δυναμική εντός Ρωσίας των ολιγαρχών, αλλά πλέον ό,τι πωλείται και χτίζεται σε Βαλκάνια και Βαλτική και σε κάποιες χώρες της κεντρικής Ευρώπης ρωσικά κεφάλαια είναι απο πίσω. Συνήθως γερμανικές εταιρείες με μετόχους κυπριακές εταιρείες που ανήκουν σε κάποιους άγνωστους ρώσους πολίτες που ζούν στην Κύπρο. Οι Ρώσοι κατά κάποιον τρόπο δεν παρουσιάζουν τις πραγματικές περιουσίες τους. Ο Alexei Mordashov που εμφανίζεται ο πλουσιότερος Ρώσος στο Forbes με περιουσία 30 δις, για πολλους είναι απλά υπάλληλος του “ολιγάρχη των ολιγαρχών” Roman Abramovich για άλλους υπάλληλος του Πούτιν.

Σύμφωνα με έρευνα της PwC, το έτος 2030 η Κίνα θα είναι η ισχυρότερη οικονομία του κόσμου, μετά οι ΗΠΑ, ενώ η Ρωσία θα βρίσκεται στην έκτη θέση και η Γερμανία στην έβδομη, δηλαδή η Ρωσία θα ξεπεράσει την ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης, έχοντας τώρα δημόσιο χρέος μόλις 20% του ΑΕΠ και ιδιωτικό χρέος 50% του ΑΕΠ… οι αντίστοιχοι δείκτες για ιδιωτικό χρέος σε Γερμανία και Γαλλία είναι 160% και 250%! αντίστοιχα…