Τέλος εποχής

Λόγω άδειας της Γιώτας Δημητρακοπούλου αναδημοσιεύουμε τη σημερινή στήλη της Πόπης Διαμαντάκου από τα ”Νέα”:

Υπήρξε άραγε κανείς που πίστεψε, όχι ότι η Βίκυ Καγιά και οποιαδήποτε Καγιά, αλλά εκπομπές τύπου «Πρωινός καφές» αντέχουν στην εποχή μας;

Εκπομπές όπως «Ο πρωινός καφές» αφορούσαν μια εποχή που οδεύει προς το τέλος της. Και η Βίκυ Καγιά, μετά το σύντομο πέρασμά της από τον «Καφέ», θα παρουσιάζει τη νέα σεζόν στον ΑΝΤ1 το σόου «Νext top model» Του είδους άλλωστε οι εκπομπές αφορούσαν μια εποχή που τελειώνει. Και αν συντηρούνται στις προτιμήσεις ορισμένα πρόσωπα σερβιτόρων του τηλεκαφεδακίου, όπως η Μενεγάκη, είναι γιατί αποτελούν το καλτ απολίθωμα μιας τηλεόρασης που μεγάλωσε δύο γενιές τηλεθεατών, σαν το «Ρετιρέ», τους «Απαράδεκτους» κ.λπ. Η σχέση είναι νοσταλγική και συναισθηματική, όπως με την πρώτη και αξεπέραστη «καφετζού» της εγχώριας μιντιακής κουλτούρας, τη Γεωργία Βασιλειάδου. Ωστόσο, η υπόθεση της τηλεόρασης των «καφεδακίων» δεν είναι απλή. Ήταν η αντανάκλαση μιας εποχής που ακόμη ο κόσμος πίστευε στα παραμύθια με πούλιες, στρας και γρήγορα αυτοκίνητα, υπήρχαν οι μεγάλες προσδοκίες για σουξέ και χρήμα, οι μεγάλες υποσχέσεις, το απόλυτο όνειρο του καπιταλισμού. Ήταν οι εκπομπές που ανέλαβαν να γεφυρώσουν ήπια δύο εποχές και εκμεταλλευόμενες τις γυναικείες παλιές συνήθειες να δημιουργήσουν νέες διογκωμένες. Παλιά γυναικεία συνήθεια, το διάλειμμα που έκαναν οι νοικοκυρές από τη λάτρα των σπιτιών για να μαζευτούν πότε στο σπίτι της μιας και πότε της άλλης και με πρόσχημα το «καφεδάκι» να ανταλλάξουν κουτσομπολιά και συνταγές.
Μετά διογκώθηκαν οι μεγάλες πόλεις, έκλεισαν οι πόρτες, μεγάλωσαν οι αποστάσεις, μειώθηκαν τα καφεδάκια και ήρθε η ιδιωτική τηλεόραση να δώσει την ψευδαίσθηση εκείνης της παλιάς γειτονιάς. Στόχος όμως, να δημιουργήσει όλο και μεγαλύτερες «γυναικείες» επιθυμίες και ανάγκες, να διαμορφώσει τα πρότυπα που θα στήριζαν τη μεγάλη κατανάλωση. Έτσι κι αλλιώς, όπως είναι παγκοσμίως γνωστό- και στη χώρα μας αργήσαμε να το συνειδητοποιήσουμε- η ιδιωτική τηλεόραση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αγορά και διαμορφώνει καταναλωτικά ήθη. Έτσι οι τηλεοπτικοί «πρωινοί καφέδες» εμφανίστηκαν ακριβώς την εποχή που άρχιζε εκείνη η βιαστική, υστερική διόγκωση της εγχώριας κατανάλωσης και η ελληνική αγορά έπρεπε να συντονιστεί γρήγορα με τις υπόλοιπες αγορές της Δύσης. Αυτό σήμαινε ότι οι Έλληνες και δη οι Ελληνίδες έπρεπε να αποκτήσουν κάτι από τα καταναλωτικά ήθη των Νεοϋορκέζων- τηρουμένων των αναλογιών φυσικά- δηλαδή, να λατρέψουν την ακριβή ετικέτα και το είδος της διασκέδασης που θα τους πρόσφερε την ψευδαίσθηση ενός κοινωνικού status κ.λπ. Έτσι τα πρωινάδικα ανέλαβαν, σε συνδυασμό με τα ανάλογα έντυπα, να διαμορφώσουν τη γυναίκα της εποχής της υπερκατανάλωσης. Άλλωστε η θεωρία αυτού του είδους της τηλεόρασης θέλεικαι ορθώς όπως έχει αποδειχθεί – τις γυναίκες να υιοθετούν ως πιο ευάλωτες στις πατριαρχικές κοινωνίες τις συνήθειες ένδυσης και συμπεριφοράς που θα τις κάνουν υποτίθεται πιο επιθυμητές. Παρ΄ όλο που η γυναίκα έχει βγει στην παραγωγή και αυτή την εποχή έχει αποδείξει ικανότητες και δύναμη, η τηλεόραση των γκλόσι καφεδοπολτών και λοιπών παρόμοιων εκπομπών, συντηρεί το μοντέλο της γυναίκας-θύμα, που κυνηγάει την αποδοχή και τον θαυμασμό των ανδρών, αρκεί και αυτοί να είναι επιτυχημένοι. Πρόκειται για την αναβίωση και τον εκσυγχρονισμό του παμπάλαιου γυναικείου μοντέλου του κοκοτισμού, σύμφωνα με το οποίο η γυναικεία ομορφιά είναι το αντάλλαγμα του ανδρικού σουξέ στα πεδία των επαγγελματικών μαχών. Παράλληλα αναπτύχθηκε φυσικά και το μοντέλο του άντρα-νικητή και τροπαιούχου.

Πόπη Διαμαντάκου